ทำไมต้องแบน!! ไกลโฟเซต คืออะไร? ผลกระทบที่หลายคนยังไม่รู้

✨ ปัจจุบันการใช้สารเคมีในการกำจัดวัชพืช มีบทบาทสําคัญในการพัฒนาการทางด้านการเกษตรเพื่อให้ได้ผลผลิตสูง ในแต่ละปีมีการใช้สารเคมีเป็นจํานวนมากและมีปริมาณการใช้เพิ่มขึ้นทุกปี เนื่องจากเป็นวิธีกำจัดวัชพืชที่สะดวก รวดเร็ว ประหยัด และมีประสิทธิภาพสูง ✨

ไกลโฟเซต (glyphosate)

เป็นสารกำจัดวัชพืชประเภทดูดซึมและทำให้แห้งตาย จัดเป็นสารประกอบจำพวกออแกโนฟอสฟอรัส (organophosphorus compound) มีประสิทธิภาพในการฆ่าวัชพืชหลายหลากชนิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งวัชพืชใบกว้างและหญ้าที่แข่งขันกับพืช สารไกลโฟเซตอาจอยู่ในลักษณะของผงหรือของเหลว

มักมีการใช้ไกลโฟเซตด้วยการฉีดพ่นและดูดซึมทางใบ หรือการฉีดเข้าที่ลำต้นของวัชพืชที่ต้องการทำลาย เช่น วัชพืชจำพวกหญ้าคา ไมยราบ หญ้าแห้วหมู กก เป็นต้น เพื่อลดจำนวนการเจริญเติบโตของวัชพืชเหล่านั้น ไกลโฟเซตยังไปหยุดการทำงานของเอนไซม์และกรดซึ่งจำเป็นต่อการเจริญเติบโตของพืชและทำให้พืชตายในที่สุด

ไกลโฟเซตถูกดูดซึมเข้าไปออกฤทธิ์ในส่วนที่มีการเจริญเติบโตของพืชนั้น ๆ โดยยับยั้งเอนไซม์ที่ทำหน้าที่ในการสังเคราะห์กรดอะมิโนจำพวกอะโรมาติกที่สำคัญของพืช 3 ชนิด คือ ไทโรซีน ทริปโตเฟน และฟีนิลอะลานีน ดังนั้นการใช้ไกลโฟเซตจึงมีประสิทธิภาพเฉพาะในช่วงที่พืชกำลังเจริญเติบโตเท่านั้น ไม่สามารถใช้เป็นสารควบคุมก่อนงอกได้

➤ การใช้สารกำจัดวัชพืช

สารกำจัดวัชพืช (herbicides หรือ weedkillers) หรือเรียกกันว่า “ยาฆ่าหญ้า” เป็นสารเคมีที่ใช้ในการกำจัดวัชพืชที่คุกคามการเจริญเติบโตของพืชผล แบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท ได้แก่

(1) สารแบบเลือกทำลาย (Selective herbicides)

จะเลือกฆ่าพืชเป้าหมายบางชนิด (ตามที่ระบุไว้บนฉลากผลิตภัณฑ์) แต่ไม่เป็นอันตรายหรือเป็นอันตรายเล็กน้อยต่อพืชที่ปลูก เช่น 2, 4-D ที่ถูกใช้เพื่อกำจัดวัชพืชใบกว้างโดยไม่เป็นพิษต่อต้นข้าวที่เป็นพืชใบแคบ เป็นต้น

(2) สารแบบไม่เลือกทำลาย (Non-selective herbicides)

จะเป็นอันตรายกับพืชทุกชนิดที่รับสารนี้เข้าไป เช่น Round-Up ไกลโฟเซต (glyphosate) มักถูกใช้เพื่อฆ่าวัชพืชที่ขึ้นในไร่นาทั้งหมด ก่อนที่จะปลูกเมล็ดพันธุ์พืชที่ต้องการ

➤ อันตรายเมื่อใช้สารไกลโฟเชต

การสัมผัสสารไกลโฟเซต สามารถเกิดได้แบบตั้งใจและไม่ตั้งใจ เช่น การฆ่าตัวตาย การประกอบอาชีพ การรับประทานอาหาร และสิ่งแวดล้อม เมื่อสารไกลโฟเซตเข้าสู่ร่างกายจะทำให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพ ได้แก่ การดูดซึมสารไกลโฟเซตสามารถซึมผ่านเยื่อหุ้มเซลล์แล้วเข้าสู่กระแสเลือดของร่างกาย โดยผ่าน 3 ทางหลัก คือ

1. ระบบทางเดินอาหาร

เกิดจากการรับประทานอาหารที่มีสารไกลโฟเซตปนเปื้อน อุบัติเหตุจากการรับประทานสารเคมีเข้าไป การฆ่าตัวตาย ซึ่งในระบบทางเดินอาหารจะมีการดูดซึมสารไกลโฟเซตประมาณ ร้อยละ20

2. ระบบทางเดินหายใจ

เกิดจากการหายใจเอาละอองฝอย ผ่านทางจมูกเข้าสู่ถุงลมปอดและแพร่กระจายเข้าสู่กระแสเลือด สารเคมีบางส่วนที่ไม่ได้ดูดซึมผ่านทางระบบหายใจอาจถูกกลืนและดูดซึมเข้าสู่ระบบทางเดินอาหาร

3. ผิวหนัง

เกิดขึ้นผ่านทางต่อมเหงื่อและรูขุมขนไปยังเซลล์แล้วเข้าสู่กระแสเลือด สำหรับคนที่มีผิวหนังสมบูรณ์สารไกลโฟเซตจะถูกดูดซึมได้น้อยกว่าร้อยละ3 แต่ในคนที่มีผิวหนัง บกพร่อง สารไกลโฟเซตสามารถถูกดูดซึมได้ถึง 5 เท่าของคนที่มีผิวหนังสมบูรณ์

❝ สารไกลโฟเซตดูดซึมเข้าสู่ร่างกายแล้ว จะเกิดการกระจายของสารเข้าสู่ระบบไหลเวียนโลหิต แล้วมีการแพร่ไปยังเนื้อเยื่อของอวัยวะต่างๆ และเกิดการสะสมในส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ซึ่งพบว่าส่วนใหญ่จะมีการสะสมในไตและตับ เป็นอันตรายต่อสุขภาพของผู้ใช้สารไกลโฟเซต ❞

มาดูกันดีกว่า ว่าประเทศไหนที่ออกมาแบนและจำกัดการการใช้ “ไกลโฟเซต” กันบ้าง?

หนึ่งในนั้น ก็คือประเทศไทย ของเรานั่นเอง ซึ่งประเทศไทยจัดอยู่ในกลุ่ม ประเทศที่จำกัดการใช้ไกลโฟเซต โดยเมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ. 2562 คณะกรรมการวัตถุอันตราย รัฐมนตรีว่าการกระทรวงอุตสาหกรรม ได้มีมติแบน 3 สารเคมีกำจัดวัชพืช คือ พาราควอต คลอร์ไพริฟอส และไกลโฟเซต เนื่องจากพบว่ามีอันตรายต่อสุขภาพประชาชนมาอย่างยาวนาน โดยมีผลบังคับทันทีในวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2562

ผลปรากฏว่าผู้ที่ได้รับผลกระทบทั้งเกษตรกร ผู้นำเข้าอาหารสัตว์ต่าง ๆ ออกมาเคลื่อนไหว ต้องการให้เลื่อนการแบน 3 สารเคมีออกไปก่อน โดยให้เหตุผลว่าการห้ามใช้สารกำจัดวัชพืชทั้งสามชนิด จะทำให้พวกเขามีรายจ่ายเพิ่มขึ้น และยังไม่มีวิธีทางเลื่อกอื่นที่เหมาะสมมาทดแทน

แต่หลังจาก เดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2562 คณะกรรมการวัตถุอันตรายชุดใหม่ได้มีมติใหม่ “ยกเลิกการแบนไกลโฟเซต เปลี่ยนมาเป็น จำกัดการใช้แทน”  และเลื่อนการแบน พาราควอต และคลอร์ไพริฟอส ซึ่งเดิมกำหนดให้มีผลในวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2562 เป็นวันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2563 แทน และกระทรวงเกษตรจะถูกมอบหมายให้หาทางเลือกอื่นมาทดแทน

เว็บไซต์ราชกิจจานุเบกษา ประกาศ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2563 แบน “พาราควอต – คลอร์ไพริฟอส” ตั้งแต่วันที่ 1 มิถุนายน พ.ศ. 2563 เป็นต้นไป

❌ ประเทศที่มีคำสั่งห้ามการใช้ไกลโฟเซต ❌

• เยอรมนี ห้ามใช้ไกลโฟเซต
• กรีซ แบนการใช้ไกลโฟเซตทุกผลิตภัณฑ์
• ลักเซมเบิร์ก แบนการใช้ไกลโฟเซตทุกผลิตภัณฑ์
• เวียดนาม แบนการใช้สารเคมีกำจัดวัชพืชทุกชนิดที่มีไกลโฟเซต
• ซาอุดิอาระเบีย, คูเวต สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์, กาตาร์, บาห์เรน และโอมาน 5 ประเทศในในตะวันออกกลาง แบนการใช้สารกำจัดวัชพืชไกลโฟเซต
• มาลาวี ระงับใบอนุญาตนำเข้าไกลโฟเซตในเดือน เมษายน 2019
• โตโก ห้ามไม่ให้นำเข้าใช้ไกลโฟเสตและผลิตภัณฑ์ใด ๆ ที่มีไกลโฟเซตเป็นส่วนผสม

✱ ประเทศที่จำกัดการใช้ไกลโฟเซต (Restrict on Glyphosate Use) ✱

• สหรัฐอเมริกา ไม่ถูกห้ามจากรัฐบาลสหรัฐอเมริกา
• เดนมาร์ก ห้ามใช้ไกลโฟเซตในพืชหลังการงอกใหม่ทั้งหมด เพื่อหลีกเลี่ยงสารตกค้างในอาหาร
• สาธารณรัฐเช็ก ผ่อนปรนการแบนและขยายเวลาการใช้ Roundup และไกลโฟเซตไปจนถึงสิ้นปี 2022
• เบลเยียม ห้ามการจำหน่ายสารกำจัดวัชพืชในวงกว้าง (รวมถึงไกลโฟเซต) ให้กับผู้ใช้ที่ไม่ใช่มืออาชีพทั่วประเทศ
• อิตาลี ห้ามการใช้ไกลโฟเซตฉีดพ่นก่อนการเก็บเกี่ยว และในพื้นที่เกษตร
• เนเธอร์แลนด์ ถูกจำกัดการขายไกลโฟเซต เนื่องจากความกังวลในเรื่องสุขภาพของประชาชน
• สวิตเซอร์แลนด์ ประกาศจะหยุดใช้สารกำจัดวัชพืชที่มีไกลโฟเซตภายในปี 2025
• สวีเดน ถูกจำกัดให้ใช้ไกลโฟเซตได้ในระดับมืออาชีพเท่านั้น
• สกอตแลนด์ ลดการใช้สารไกลโฟเซต และมองหาทางเลือกที่เหมาะสมหรือจำกัดการใช้งาน
• สโลวีเนีย ห้ามใช้สารกำจัดวัชพืชที่มีไกลโฟเซต
• สเปน บาร์เซโลนา, มาดริด, ซาราโกซ่า และแคว้นเอซเตรมาดูรา ได้ตัดสินใจห้ามใช้ไกลโฟเซต
• โปรตุเกส ไม่อนุญาตให้ใช้ไกลโฟเซตในพื้นที่สาธารณะใด ๆ เช่น สวนสาธารณะ พื้นที่สีเขียว หรือสนามกีฬา
• ออสเตรเลีย กำจัดการใช้ไกลโฟเซต
• นิวซีแลนด์ ไม่มีข้อห้ามในระดับประเทศ แต่ในเมืองโอ๊คแลนด์และไครสต์เชิร์ช มีการห้ามใช้ไกลโฟเซตในพื้นที่สาธารณะ เช่น สวนสาธารณะ และสนามกีฬา
• แคนาดา ห้ามการใช้ไกลโฟเซตในพื้นที่สาธารณะ หรือพื้นที่ของเอกชน
• ศรีลังกา ห้ามการนำเข้าสารกำจัดวัชพืชที่มีไกลโฟเซตทุกผลิตภัณฑ์
• อินเดีย ห้ามการจำหน่ายและการใช้ไกลโฟเซตนักฆ่าวัชพืชและผลิตภัณฑ์ทั้งหมด
• คอสตาริกา ห้ามการใช้สารกำจัดวัชพืชไกลโฟเซตในพื้นที่ป่าคุ้มครองทั้งหมด
• อาร์เจนติน่า จำกัดการใช้ไกลโฟเซต
• เม็กซิโก ห้ามนำเข้าไกลโฟเซต
• โคลอมเบีย หยุดใช้ยาฆ่าวัชพืชที่มีไกลโฟเซตเพื่อทำลายไร่โคคาที่ผิดกฎหมายซึ่งเป็นวัตถุดิบสำหรับการผลิตโคเคน
• เบอร์มิวดา แบนการสารกำจัดวัชพืชไกลโฟเซต แต่สามารถนำเข้าสารไกลโฟเซตที่มีความเข้มข้นแบบจำกัด สำหรับการจัดการวัชพืชริมถนน

✱ นอกจากนี้ ประเทศที่ยังไม่มีความชัดเจน (Unclear on Glyphosate Use) ในการใช้สารไกลโฟเซต คือ ออสเตรีย, ฝรั่งเศส, บราซิล

ส่งท้ายกันหน่อยดีกว่า . . .

หากจำเป็นต้องใช้สารเคมี ขอให้ระมัดระวัง เราจึงมีข้อแนะนำดี ๆ มาฝากกัน ดังนี้

ไม่ว่าจะใช้สารเคมีในรูปแบบไหน เมื่อเวลาใช้งานเสร็จ ควรรีบถอดเสื้อผ้าแยกซัก อาบน้ำทันที หลังฉีดพ่นเสร็จ และไม่ทิ้งบรรจุภัณฑ์รวมกับขยะทั่วไป  เมื่อหากมีอาการผิดปกติ ให้รีบไปพบแพทย์ทัน เพื่อสุขภาพที่ดี ควรเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่ปลอดภัยต่อร่างกายกันด้วยนะจ๊ะ