สารเคมีทุกชนิดจะถูกกำหนดหมายเลข CAS Number เป็นเรื่องที่สำคัญและจำเป็นมาก สำหรับผู้ใช้และผู้เกี่ยวข้องกับสารเคมีควรจะทราบข้อมูลเบื้องต้นของสารเคมี เช่น ชื่อสารเคมี, ผู้ผลิต, Catalogue Number, ประเภทของสารอันตราย และขนาดบรรจุ เป็นต้น เพื่อการใช้งานหรือการจัดการสารเคมีอย่างถูกต้องเหมาะสมและปลอดภัย บนฉลากของขวดสารเคมี ที่ระบุชุดตัวเลขชุดหนึ่งซึ่งเรียกว่า CAS Number โดยทั่วไปผู้ใช้มักไม่ค่อยสังเกตหรือไม่ค่อยให้ความสำคัญมากนัก เพราะไม่ทราบว่ามีประโยชน์หรือจะนำไปใช้ได้อย่างไร วันนี้ มารูโมะ ขอแนะนำความรู้เกี่ยวกับ CAS Number มาแชร์กัน จะเป็นอย่างไรบ้าง ต้องไปติดตามกัน 😊


คุณเคยสงสัยหรือไม่ว่าหมายเลข CASNumber คืออะไรและได้รับมอบหมายอย่างไร?

CASNumbers, CAS RNs หรือ CAS#s คือ ชุดตัวเลขอ้างอิงเฉพาะของสารเคมี ทำหน้าที่คล้าย ๆ กับเป็นรหัสประจำตัวเพื่อระบุสารเคมี CASNumber ประกอบด้วยตัวเลขสูงสุดไม่เกิน 9 หลัก (xxxxxx-xx-x)

ส่วนแรกประกอบด้วยตัวเลข 2 – 6 หลัก
ส่วนที่สอง      ประกอบด้วยตัวเลข 2 หลัก
ส่วนสุดท้าย    เป็นตัวเลข 1 หลัก

ตัวอย่าง 👉 น้ำ มี CAS Number คือ 7732-18-5, D-glucose คือ 50-99-7,  และ Acetone คือ 67-64-1 เป็นต้น

210201-Content-CAS-Number-ของสารเคมีคืออะไร-02 edit


ทำไมต้องใช้ CASNumber

เนื่องจาก CASNumber ไม่ขึ้นอยู่กับระบบการเรียกชื่อใด ๆ จึงเป็นระบบที่ชัดเจน เชื่อถือได้ และมีมาตรฐานสำหรับการเรียกชื่อสารเคมีแต่ละตัว (ซึ่งอาจจะมีชื่อเรียกต่าง ๆ กันไป) อีกทั้งยังใช้เป็นแหล่งอ้างอิงสากลเพื่อระบุสารเคมี สำหรับการใช้งานในแวดวงทางวิทยาศาสตร์ อุตสาหกรรม และหน่วยงานที่ออกกฎหมาย

CASNumber ได้มาจากที่ไหน (Chemical Abstracts Service)เป็นรหัสสารเคมีที่กำหนดโดย Chemical Abstracts Service ซึ่งเป็นหน่วยงานของ สมาคมเคมีแห่งประเทศ สหรัฐอเมริกัน (American Chemical Society) สารเคมีตัวใด ๆ เมื่อลงทะเบียนเข้าสู่ฐานข้อมูลของ Chemical Abstracts Service แล้วจะได้รับ CASRegistryNumber ซึ่งกำหนดไปตามลำดับ


สารประกอบประเภทใดบ้างที่มี CASNumber

สารประกอบที่มีการลงทะเบียนในฐานข้อมูลของ Chemical Abstracts Service ได้แก่

สารประกอบอินทรีย์ (Organic compounds)สารประกอบอนินทรีย์ (Inorganic compounds)โลหะ (Metals)
อัลลอยด์ (Alloys)แร่ (Minerals)สารประกอบเชิงซ้อน (Coordination compounds)
สารโลหะอินทรีย์ (Organometallics)ธาตุ (Elements)ไอโซโทป (Isotopes)
อนุภาคนิวเคลียร์ (Nuclear Particles)โปรตีนและกรดนิวคลีอิก (Proteins and Nucleic Acids)พอลิเมอร์ (Polymers)
Nonstructurable materials (UVCBs)

จะหา CAS Number ได้จากบนฉลากของขวดสารเคมี นั่นเอง แต่อย่างไรก็ตามผู้ผลิตสารเคมีบางบริษัทก็ไม่ได้ใส่  CAS Number มาบนฉลากด้วย


วิธีกำหนดหมายเลข CASNumber ให้กับสารเคมี

210201-Content-CAS-Number-ของสารเคมีคืออะไร-03 edit


บริการบทคัดย่อเคมีหรือ CAS

บทคัดย่อเคมีบริการ เป็นส่วนหนึ่งของสมาคมเคมีอเมริกันและจะเก็บฐานข้อมูลของสารประกอบทางเคมีและลำดับ ฐานข้อมูล CASปัจจุบันประกอบด้วยสารประกอบอินทรีย์และอนินทรีย์เคมีที่แตกต่างกันมากกว่า 55 ล้านชนิด รายการ CASแต่ละรายการจะระบุโดยหมายเลขทะเบียน CASหรือหมายเลข CASเป็นระยะสั้น

หมายเลข CASNumber มีความยาวสูงสุด 10 หลักโดยใช้รูปแบบ xxxxxxx-yy-z พวกเขาได้รับมอบหมายให้สารที่เป็น CASลงทะเบียนใหม่สารประกอบ จำนวนไม่มีความสำคัญต่อเคมีโครงสร้างหรือลักษณะทางเคมีของโมเลกุล

CASNumber ของสารประกอบเป็นวิธีที่มีประโยชน์ในการระบุสารเคมีเหนือชื่อของมัน ตัวอย่างเช่น สารประกอบ CAS64-17-5 หมายถึงเอทานอล เอทานอลเรียกอีกอย่างว่า เอทิลแอลกอฮอล์ เอทิลไฮเดรตแอลกอฮอล์ แอลกอฮอล์สัมบูรณ์ในเมล็ดพืชหรือไฮดรอกซีอีเทน หมายเลข CASเหมือนกันสำหรับชื่อเหล่านี้ทั้งหมด

นอกจากนี้ยังสามารถใช้หมายเลข CASเพื่อแยกความแตกต่างระหว่างสเตอริโอไอโซเมอร์ของสารประกอบ กลูโคสเป็นโมเลกุลน้ำตาลที่มีสองรูปแบบคือ D-glucose และ L-glucose D-glucose เรียกอีกอย่างว่าเดกซ์โทรสและมี CAS Number 50-99-7 L-glucose เป็นภาพสะท้อนของ D-glucose และมีหมายเลข CAS 921-60-8


CASNumber หรือ CASRegistryNumber เป็นชุดตัวเลขที่กำหนดโดย Chemical Abstracts Service เพื่อใช้เชื่อมสูตรโครงสร้างกับชื่อดัชนีของ Chemical Abstracts Service กับข้อมูลอื่น
  • CASNumber แต่ละชุดจะหมายถึง สารที่สามารถแสดงสูตรได้ในเชิงอะตอม การจับของอะตอม และโครงสร้าง 3 มิติ
  • CASNumber ประกอบด้วยชุดตัวเลขไม่เกิน 9 หลัก (xxxxxx-xx-x) ส่วนแรกประกอบด้วยตัวเลข 2-6 หลัก ส่วนที่สองประกอบด้วยตัวเลข 2 หลัก ส่วนสุดท้ายเป็นตัวเลข 1 หลัก ซึ่งใช้สำหรับตรวจสอบความถูกต้องของตัวเลขทั้งชุดด้วยคอมพิวเตอร์ ตัวอย่าง CASNumber แสดงไว้ใน ตาราง


ตาราง ตัวอย่าง CASNumber

ชื่อสารCASNumber
1. Xylene
          unspecified isomer
1330-20-7
          m-Xylene
108-38-3
          o-Xylene
95-47-6
          p-Xylene
106-42-3
2. Epinephrine
          d-Epinephrine
150-05-0
          l-Epinephrine
51-43-4
          dl-Epinephrine
329-65-7
          l-Epinephrine hydrochloride
55-31-2
          l-Epinephrine bitartrate
51-42-3
3. Ethylenediaminetetraacetic acid
               Monosodium salt
17421-79-3
               Disodium salt
139-33-3
               Trisodium salt
150-38-9
               Tetrasodium salt
64-02-8
               Sodium salt (unspecified ratio)
7379-28-4
4. Ammonia
          Anhydrous
7664-41-7
          Ammonia 15N-Anhydrous
13767-16-3
5. Borax
          Sodium tetraborate decahydrate1303-96-4
          Borax pentahydrate
11130-12-4
6. Asbestos
          Crocidolite
12001-28-4
          Amosite
12172-73-5
          Chrysotile
12001-29-5
          All forms
17068-78-9

เมื่อรู้จักกับ CASNumber กันแล้ว คงทำให้หลายคนหายสงสัยและนำปรับใช้ไปสังเกตเวลาอ่านฉลากผลิตภัณฑ์กันไม่มากก็น้อย 

>>สามารถอ่านบทความต่าง ๆ จาก มารูโมะ ได้ตามนี้เลย<<


แหล่งอ้างอิง :
Chemical Abstracts Service, Wikipedia, the free encyclopedia, ฐานความรู้เรื่องความปลอดภัยด้านสารเคมี